Patrycja Marczewska, Dariusz Szeremeta, Mieczysław Sajewicz
Zakład Chemii Ogólnej i Chromatografii, Instytut Chemii, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Źródłami zanieczyszczeń gleby i gruntów są w dużej mierze zakłady przemysłowe, ścieki opadowe, komunikacja miejska oraz niewłaściwa działalność rolnicza. Przemysł środków agrochemicznych oraz rolnictwo należą do sektorów gospodarki o największym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie ludzi, dlatego ważne jest kontrolowanie ilość produkowanych oraz stosowanych środków ochrony roślin [1].

Pestycydystanowią liczną grupę związków chemicznych, przeznaczonych do niszczenia lub unieszkodliwiania organizmów niebezpiecznych dla człowieka bądź jego otoczenia. Stosowanie pestycydów wpłynęło na wzrost ilości produkowanej żywności,  jednocześnie stwarzając zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz zdrowia ludzi. Jedną
z grup najniebezpieczniejszych pestycydów są preparaty chloroorganiczne, których stosowanie w wielu krajach ze względu na trwałość w środowisku, zdolność do migracji oraz mutagenne i teratogenne właściwości zostało zakazane[2].

Dodatkową kwestię stanowią odpady tworzone przy produkcji pestycydów oraz pestycyd przeterminowane. W Polsce w latach 60. i 70. XX wiekubezużyteczne środki ochrony roślin umieszczano wmogilnikach, a ilość zgromadzonych,przeterminowanych środków ochrony roślinszacowało się na kilkadziesiąt tysięcy Mg. Ministerstwo Środowiska
w trosce o ochronę środowiska wodno-gruntowego podjęło systemowe prace inwentaryzacyjne nad miejscami składowania i magazynowania przeterminowanych pestycydów oraz rozpoczęło badania dotyczące wpływu składowisk na otoczenie. Konieczne jest więc, monitorowanie terenów skażonych oraz stosowanie i udoskonalanie metod umożliwiających ich remediację [3].

Celem prowadzonych badań było opracowanie metody przygotowania próbki, ekstrakcji oraz oczyszczania ekstraktu do jakościowego i ilościowego oznaczania pozostałości heksachlorocykloheksanu wglebach, pochodzących z terenu doliny potoku Wąwolnicy
w Jaworznie. Do izolacji oznaczanych związków wykorzystana została metoda ekstrakcji wspomagana ultradźwiękami (UAE) oraz przyspieszona ekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika (ASE). Analiza otrzymanych ekstraktów prowadzona była metodą kapilarnej chromatografii gazowej sprzężonej z spektrometrem mas (MS) oraz detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (FID).

1. M. Bziuk, A. Przyjazny,, J. Chromatogr. A., 1996, 754, s. 103.

2. M.T. Gonullu, et. Al.;  Fresen. Environ. Bull., 2003,12, s. 1457-1464.

3. Najwyższa Izba Kontroli 2011. Realizacja „Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 w zakresie likwidacji moglilników”.